Siatki centylowe dla żółtodziobów

Siatki centylowe dla żółtodziobów

utworzone przez | Dziecko, Karmienie, Niemowlę, Zdrowie

Niewiele spraw spędza sen z powiek matkom tak, jak kwestia karmienia własnego dziecka. Strach przed głodzeniem lub zatuczeniem malucha często podsycany jest przez komentarze rodziny, porównania znajomych, niepoparte rzetelną wiedzą opinie lekarzy. Jedna z moich znajomych odwiedziła, z rzekomo skrajnie niedożywioną córką, gabinety kilku specjalistów. Nikt nie zająknął się o siatkach centylowych WHO dla dzieci karmionych piersią. Kiedy zaznaczyła wreszcie kolejne pomiary wagi dziecka na właściwym arkuszu, okazało się, że nie ma powodów do bicia na alarm, cudowania z dietą i przechodzenia na butelkę.

Jeśli karmisz piersią, a z powodu (wyimaginowanych lub prawdziwych) problemów z masą ciała zalecono dokarmianie Twojego niemowlaka mieszanką mlekozastępczą, koniecznie zajrzyj TUTAJ.

Ale po kolei:

 

Dobra, nigdy nie uczyłam się statystyki, co to jest ten centyl?

Centyl to jednostka statystyczna, która mówi o tym, jak wygląda wynik jakiegoś pomiaru w odniesieniu do całej grupy. Najłatwiej to zrozumieć na przykładach:

Jaś na wagowo 10 centylu – oznacza, że  10% zdrowych chłopców w tym wieku jest lżejszych od Twojego syna;

Małgosia wzrostowo na 90 centylu – oznacza, że 90% zdrowych dziewczynek w tym wieku jest niższych, niż Twoja córka.

Gdy słyszę hasło „Wypadł z siatki!”, mam ochotę skomentować: „wypaść z siatki to może kilogram jabłek, jeśli jest dziurawa, a nie dziecko”. Nie da się wypaść z siatki centylowej. Z definicji wszystkie osoby z populacji gdzieś w tym rozkładzie się znajdują (nie będę tu wchodzić w szczegóły statystyczne). Mówiąc o wypadaniu z siatki, ludzie mają na myśli to, że dziecko jest poniżej 2-3 centyla lub powyżej 97-98. Co to faktycznie oznacza – za chwilę.

Siatki centylowe, z których powinnaś korzystać bez względu na sposób żywienia dziecka, to te oparte o populację niemowląt karmionych piersią, ponieważ to naturalny, najbardziej optymalny sposób żywienia dziecka. Także dzieci karmione mieszanie i sztucznie powinny przybierać w takim tempie, jak dzieci karmione mlekiem mamy. Są to tzw. siatki WHO.

UWAGA! Siatki centylowe zawarte w książeczkach zdrowia dziecka wydanych do 1 stycznia 2016 r. były oparte o populację dzieci karmionych sztucznie, a więc NIE SĄ punktem odniesienia dla dzieci karmionych piersią (których masa ciała przyrasta wolniej). Po 1 stycznia 2016 r. według rozporządzenia Ministra Zdrowia w nowych polskich książeczkach są siatki WHO (książeczki z „orzełkiem”).

Kompletny zestaw siatek centylowych (długość ciała/wzrost, masa ciała oraz ich relacja) dla dzieci od urodzenia do 5 roku życia, możesz też pobrać ode mnie, zostawiając swój email poniżej:

 

 

Ok, ale jak znaleźć właściwy centyl?

Przy użyciu dwóch pasków papieru/linijek/innych prostych długich przedmiotów.

Przypuśćmy, że dziewczynka ma 10 tygodni i waży 5,5 kg.

Na poziomej osi znajdujesz wiek (w tygodniach) Twojego dziecka (w naszym przykładzie – 10 tygodni) i ustawiasz pasek prostopadle do tej osi (pionowo), by stykała się z nią w tym miejscu.siatki2 Na pionowej osi odnajdujesz prawidłowo zmierzoną (o ważeniu niemowląt przeczytaj TU) masę ciała dziecka (u nas 5,5 kg) i ustawiasz pasek prostopadle (poziomo) do osi. Miejsce, gdzie przecięły się oba paski zaznaczasz kropką.siatki5

Odczytujesz po lewej lub prawej stronie między którymi centylami (czyli w którym kanale) lub na jakim dokładnie centylu jest wagowo Twoje dziecko. W naszym przykładzie – ponieważ kropka dotyka linii – na 50 centylu.siatki8

Odradzam korzystanie z kalkulatorów online – w większości są oparte o nieaktualne dane z populacji karmionej mieszanką mlekozastępczą.

 

A właściwie po co mi to?

Siatki służą temu, żeby ocenić poziom masy ciała i tempo przybierania Twojego dziecka na tle innych dzieci. Pozwalają na zidentyfikowanie niemowląt, których nietypowa dla danego wieku waga może wynikać z chorób lub zaburzeń rozwoju. Pamiętaj jednak, ze nie każde dziecko powyżej 97/98 centyla jest chore, tak jak nie każde na 75 to okaz zdrowia.

Celem rozwoju dzieci nie jest osiągnięcie magicznego 50 centyla. Jesteśmy różni, niemowlęta również. W zależności od swojego dziedzictwa genetycznego dzieci będą różnić się masą ciała: jedne będą grubsze, a inne zaprogramowane na szczupłość. Nie chodzi więc o to, by tuczyć dziecko, które stale utrzymuje się np. w kanale między 10 a 25 centylem.

Czasem, aby zweryfikować nierealne przekonania, wystarczy przyjrzeć się wyglądowi rodziców – cudów nie ma i natury nie oszukasz, z dzieci drobnych rodziców bardzo rzadko wyrastają przyszli koszykarze. Zrozumiałe jest też to, że ruchliwe niemowlęta mogą być niżej na siatce, niż te, które nie lubią się przemęczać.

Należy porównywać także masę ciała z jego długością, choć mojej córki poza narodzinami nigdy nie zmierzono, a i w żadnym gabinecie nie widziałam mat do pomiaru długości dziecka (tu artykuł, dlaczego mierzenie długości/wzrostu jest ważne), takich o:

Siatki centylowe pozwalają śledzić, czy rozwój dziecka jest harmonijny, czy nie dzieje się coś z ich zdrowiem, co odbija się na przyroście masy ciała (lub długości ciała czy obwodzie główki). Niepokój może wzbudzić spadek na siatce o więcej niż 2 kanały centylowe (czyli np. było 91-98, a zrobiło się 9-25). Jest to powód do podjęcia diagnostyki (a nie dokarmiania butelką) i poszukania przyczyn tej zmiany (infekcje, choroby, alergie itd).

Dzieci, których masa ciała zawiera się między 2-3 i 9 centylem oraz między 91 a 97-98 centylem podlegają obserwacji tempa wzrastania. NIE JEST to samo w sobie wskazaniem do dokarmiania mlekiem modyfikowanym, przedwczesnego (czyli przed ukończeniem 6. miesiąca życia) wprowadzania „zupek z mięsem” czy bezglutenowych słodzonych kaszek. W przypadku dużych niemowląt żywionych wyłącznie mlekiem mamy nie ograniczamy karmień w celu odchudzenia dziecka, nie przepajamy wodą ani herbatkami.

Diagnostyką obejmuje się dzieci, które znajdują się poniżej 2-3 i powyżej 97-98 centyla. Powinny być zbadane – te szczupłe w kierunku alergii, celiakii, chorób układu pokarmowego i krążenia, , zaburzeń metabolicznych, zakażeń układu moczowego, anemii. Najcięższe niemowlaki – w kierunku cukrzycy, zaburzeń pracy tarczycy i chorób metabolicznych.

Czy spotkałaś się u pediatry z siatkami innymi niż te z książeczki zdrowia? Czy wyjaśniano Ci, co oznacza dany centyl?

[showhide type=”links” more_text=”Kliknij tu, żeby rozwinąć bibliografię” less_text=”Ukryj bibliografię”]

Dembiński Ł., Niedobory masy ciała w praktyce pediatrycznej. Forum Pediatrii Praktycznej, 2015, 5; 18-25.

Nehring-Gugulska M., Tempo wzrastania dzieci karmionych piersią. Medycyna Praktyczna (dostęp online)

WHO Multicentre Growth Reference Study Group, WHO Child Growth Standards based on length/height, weight and age. Acta Paediatr Suppl., 2006, 4, 450; 76-85.

Strona Royal College of Paediatrics and Child Health

[/showhide]

 

Szukasz wsparcia i wiedzy, które zapewnią Ci spokojny start w macierzyństwo? Zamów "Czwarty trymestr"!

Jak dobrze zważyć niemowlę?

Jak dobrze zważyć niemowlę?

utworzone przez | Dziecko, Karmienie, Niemowlę, Zdrowie

To zaskakujące, jak wiele decyzji dotyczących zdrowia niemowląt podejmuje się na podstawie nieprawidłowego ich ważenia. Na facebookowych grupach niejednokrotnie mamy piszą o różnych zaleceniach, które otrzymały od lekarzy – a gdy zaczynam drążyć, jak dziecko zważono, kiedy, z czym porównywano pomiary, okazuje się, że równie wiarygodne byłoby wróżenie z fusów. Nie wszyscy rozumieją też, dlaczego ważenie przed karmieniem i po nim jest bez sensu. Przygotowałam więc miniporadnik dotyczący arcytrudnej (jak się okazuje) sztuki ważenia niemowląt. (więcej…)

Zanim zaczniesz dokarmiać

Zanim zaczniesz dokarmiać

utworzone przez | Dziecko, Karmienie, Niemowlę, Zdrowie

Wracasz od pediatry, który zalecił dokarmianie Twojego malucha butelką. Bardzo chciałaś karmić dziecko wyłącznie piersią, ale boisz się teraz o jego zdrowie. Być może podkopano Twoją wiarę w możliwość wykarmienia go. Lekarz, położna, partner, teściowa – z różnych stron pojawiają się sugestie, że mieszanka mlekozastępcza rozwiąże Wasze problemy.

Zanim podejmiesz decyzję o dokarmianiu lub całkowitym przejściu na mleko modyfikowane, zastanów się:

1. Kto podejmuje decyzję o karmieniu mieszanką i dlaczego?

Idealnie by było, gdyby był to doradca laktacyjny z certyfikatem CDL lub konsultant laktacyjny IBCLC. Jeśli nie, to pediatra po dogłębnym przeanalizowaniu sytuacji.

2. Na czym opiera się zalecenie dokarmiania, jeśli masa ciała i jej przybór jest prawidłowy?

NIE są wskazaniem do dokarmiania:

  • płacz dziecka, jeśli wskaźniki skutecznego karmienia wskazują na to, że dziecko się najada (mój ulubiony tekst o tym, dlaczego noworodek płacze TU);
  • wygląd piersi mamy (wrażenie, że są „puste”, że się nie napełniają po X godzinach, że nie wypływa z nich mleko między karmieniami i podczas nich itp.) – gdy laktacja się ustabilizuje, czasem już po 4-6 tyg. po porodzie mleka ma już tak ponadnadmiarowo jak wcześniej;
  • ilość odciąganego pokarmu;
  • częste budzenie się w nocy;
  • zmiany skórne;
  • ulewanie;
  • alergie;
  • anemia;
  • konieczność szybkiego powrotu do pracy/szkoły.
Jeśli lekarz/położna stwierdził/a, że dziecko zbyt mało przybiera:
1. Czy dziecko zostało prawidłowo zważone? Czy nie popełniono błędu przy zapisywaniu wyniku?

Wydawałoby się, że to nie jakaś wielka filozofia – oj, zdziwiłabyś się jak często teksty o „głodzeniu” niemowlaka są wydawane na podstawie nieprawidłowo dokonanego pomiaru. Więcej o ważeniu napisałam TU.

2. Czy waga dziecka sprawdzana była na siatkach dla niemowląt karmionych piersią? (tzw. siatki WHO – więcej o siatkach TU)

Nie wszystkie dzieci muszą być na 50 centylu. Ani na 90. Marudzenie, że dziecko stale utrzymuje się np. na 10 centylu (ale przybiera) i należy je dokarmiać, aby nabrało masy, jest tak absurdalne, jak podawanie hormonu wzrostu wszystkim osobom mierzącym 158 cm, bo średnia Polka mierzy 164 cm.

3. Czy znane Ci są wskaźniki tempa przybierania dziecka karmionego piersią?

Minimum 113 g/tydzień w okresie 0.–4. mies.,

92 g/tydzień w okresie 4.–6. mies.,

50 g/tydzień w okresie 6.–12. mies [1].

UWAGA! Przyrost masy ciała liczymy od wagi spadkowej, czyli najniższej jaką dziecko miało po kilku dobach po porodzie (a nie od urodzeniowej)

4. Czy waga i długość ciała dziecka są proporcjonalne? (znów do sprawdzenia na siatkach WHO) Jakiej postury są rodzice? Jak przybierali jako niemowlęta?
5. Jeśli nastąpił spadek w kanałach centylowych (dziecko „spada z centyli”), to o ile kanałów?

Ruch o 2 kanały włącznie jest akceptowany.

6. Czy niemowlę jest karmione na żądanie?

Czy nie jest przepajane (do końca 6 miesiąca życia nie potrzeba mu nic poza mlekiem mamy; wody w trzydziestostopniowym upale też nie)? Czy znasz zagrożenia związane z podawaniem dziecku słabo przybierającemu smoczka-uspokajacza, butelki, stosowania kapturków? Czy wiesz, że mogą popsuć technikę ssania, ograniczyć ilość pobieranego przez niemowlę mleka, zaburzyć laktacyjny mechanizm „popyt-podaż”? Czy śpi blisko mamy i nie jest spowijane (o spowijaniu jako czynniku ryzyka dla prawidłowych przyrostów pisałam TUTAJ).

7. Czy zalecono przeprowadzenie podstawowych badań krwi i moczu, aby wykluczyć np. infekcję?
8. Czy skierowano Was do specjalisty, aby znaleźć przyczynę niedostatecznych przyrostów masy ciała?

Czasem wskazana jest konsultacja u alergologa, hematologa, gastrologa, neurologa, neurologopedy lub fizjoterapeuty. Czy sprawdzono budowę jamy ustnej, wędzidełko podjęzykowe i wargowe, napięcie mięśniowe? Bez szczegółowych badań dokarmianie mieszanką tylko maskuje objawy bez poznania przyczyny problemu.

9. Czy certyfikowany doradca, dobra położna, promotorka karmienia piersią lub długokarmiąca mama mogłaby ocenić jak przystawiasz dziecko?

Niejednokrotnie minimalna korekta ułożenia sprawia, że niemowlę zaczyna efektywnie ssać i przyrosty skaczą jak szalone.

A jeśli czasowe dokarmianie jest niezbędne:

1. Czy masz opracowany plan wyjścia z dokarmiania i przejścia na samą pierś? Jakie metody pobudzenia laktacji (jeśli jest taka konieczność) Ci zaproponowano?

2. Czy znasz ryzyko wynikające z dokarmiania za pomocą butelki ze smoczkiem? Czy wiesz, jakie są alternatywne metody podawania pokarmu? (sns, strzykawka, kubek dla niemowląt)

3. Czy wiesz, że można dokarmiać dziecko własnym odciągniętym pokarmem? (tzw. KPI – Karmienie Piersią Inaczej KLIK!)

I na koniec:

1.Czy leki, przez które masz odstawić dziecko od piersi, zostały sprawdzone w Laktacyjnym Leksykonie Leków? Czy wiesz, że jest duże prawdopodobieństwo, że jednak możesz po nich karmić? O stosowaniu leków podczas karmienia piersią więcej poczytasz TU.

2. Czy wiesz, że poddanie się badaniom krwi (test obciążenia glukozą), badaniom obrazowym (rtg, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, także z kontrastem), znieczuleniom miejscowym i ogólnym nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią? Pokarmu nie trzeba odciągać, wylewać, nie trzeba czekać, podawać dziecku mieszanki (tutaj wideo na ten temat)

Mam nadzieję, że bogata w informacje, podejmiesz odpowiednią dla Was decyzję. Jeśli poszukujesz wsparcia laktacyjnego, chcesz z kimś porozmawiać, spójrz jeszcze TU.

[showhide type=”links” more_text=”Kliknij tu, żeby rozwinąć bibliografię” less_text=”Ukryj bibliografię”]
Dembiński Ł., Niedobory masy ciała w praktyce pediatrycznej. Forum Pediatrii Praktycznej, 2015, 5; 18-25.
Nehring-Gugulska M., Karmienie piersią a badania radiologiczne. Medycyna Praktyczna (dostęp online)
Nehring – Gugulska M., Pozorny niedobór pokarmu. CNOL (dostęp online)
Nehring-Gugulska M., Tempo wzrastania dzieci karmionych piersią. Medycyna Praktyczna (dostęp online)
Żukowska-Rubik M., Dokarmianie dzieci karmionych piersią – kiedy, czym i jak? Standardy Medyczne Pediatria, 2013, 11; 189-199.
Kelly Mom – przyrost masy ciała dzieci karmionych piersią

[/showhide]

 

Szukasz wsparcia i wiedzy, które zapewnią Ci spokojny start w macierzyństwo? Zamów "Czwarty trymestr"!

Naukowo o High Need Baby – cz.I Interakcyjna Teoria Temperamentu

Naukowo o High Need Baby – cz.I Interakcyjna Teoria Temperamentu

utworzone przez | Dziecko, Maluch, Niemowlę, Przedszkolak, Psychologia

High Need Baby to wymysł współczesnych czasów! Searsowie wymyślili sobie taką koncepcję, bo nie potrafili poradzić sobie z córką. Poza tym, wiadomo, kasa za książki, wykłady, prelekcje. Czysty biznes, który nie ma żadnych podstaw naukowych. (więcej…)

Problemy z karmieniem piersią – gdzie szukać pomocy?

Problemy z karmieniem piersią – gdzie szukać pomocy?

utworzone przez | Dziecko, Karmienie, Maluch, Niemowlę, Zdrowie

Gdy pojawiają się problemy z karmieniem piersią, naturalnym zdaje się szukanie pomocy u pracowników ochrony zdrowia. Pierwsze kroki najczęściej kierujemy do położnej, pediatry lub ginekologa, jako osób profesjonalnie wspierających karmienie piersią. Cóż, chciałabym, żeby była to prawda! Niestety, ponieważ w zakresie laktacji dokształca się jedynie 7% położnych [1] (a lekarzy pewnie jeszcze mniej :/), ze świecą szukać osób, którym można zaufać w tej sprawie. Jeśli masz pod ręką pediatrę pro-kp czy położną-doradczynię, to szczerzę zazdroszczę!

A co jeśli przekazywane zalecenia są niespójne, niezgodne z aktualną wiedzą? Jeśli jedyną poradą jest przejście na mieszankę mlekozastępczą? Zanim zaczniesz rwać włosy z głowy, przeczytaj, do kogo zwrócić się po pomoc w przypadku problemów laktacyjnych: (więcej…)