Z roku na rok coraz więcej w Internecie zamieszania wokół różnych zawodów pomocowych opiekujących się dziećmi i rodzinami. Czym się różni psychiatra od psychologa? Kto może zostać psychoterapeutą? Czy pedagog to to samo co nauczyciel? I kto może się tytułować doradcą rodzicielskim?

Psychiatra

Psychiatra to lekarz, który ukończył studia oraz specjalizację z psychiatrii. Niektórzy psychiatrzy pracują wyłącznie z osobami dorosłymi, a inni specjalizują się w psychiatrii dzieci i młodzieży (niestety, jest ich skrajnie mało, bo psychiatria dziecięca jest aktualnie w Polsce skrajnie niedofinansowana). 

Psychiatrę znajdziemy w prywatnym gabinecie, ale także w szpitalu i poradni finansowanej z NFZ. Skierowanie NIE JEST wymagane. 

Ponieważ psychiatra jest lekarzem, przeprowadza badanie lekarskie (może też np. zlecić badania krwi lub zmierzyć ciśnienie) oraz wypisuje recepty, jeśli uzna, że włączenie leczenia farmakologicznego jest wskazane. 

Psycholog

Psychologiem jest osoba, która ukończyła studia magisterskie z zakresu psychologii. Nie każdy psycholog pracuje z dziećmi, młodzieżą czy dorosłymi. Nie każdy psycholog prowadzi w gabinecie terapię czy konsultacje. Są psychologowie, którzy zajmują się wyłącznie badaniami zawodowych kierowców. Są psychologowie, którzy w działach kadr zajmują się rekrutowaniem pracowników albo prowadzą szkolenia. Są psychologowie, którzy zajmują się psychometrią (opracowywaniem testów psychologicznych), pracą naukową, badaniami konsumenckimi itp. 

Niestety, nadal w Polsce zawód psychologa nie został należycie uregulowany ani nie podlega kontroli (jak np. zawód lekarza czy położnej). Zdarzają się więc nadużycia ze strony osób, które skończyły studia podyplomowe czy kursy z psychologią w tytule i tytułują się psychologiem mimo braku pięcioletnich studiów magisterskich.

Psycholog kliniczny

Psychologiem klinicznym jest osoba, która ukończyła studia magisterskie z psychologii oraz czteroletnią specjalizację (na wzór lekarzy-specjalistów).

Psychoterapeuta 

Psychoterapeutą jest osoba, która ukończyła studia wyższe, a oprócz tego minimum czteroletnie szkolenie z psychoterapii. Psychoterapeutami najczęściej zostają psychologowie, ale mogą być nimi także lekarze, położne, pielęgniarki, socjolodzy czy pedagodzy.  

Szkolenie w zakresie psychoterapii jest długie i bardzo kosztowne (sama szkoła to nie mniej niż 40 tys zł + koszty terapii własnej i superwizji). W większości szkół przyszły psychoterapeuta ma obowiązek przejść własną psychoterapię. W trakcie pracy korzysta też z superwizji, czyli cyklicznych spotkań z bardziej doświadczonym psychoterapeutą, 

Terapeuta

Pod hasłem “terapeuta” różni ludzie rozumieją bardzo różne kompetencje. Niektórzy nazywają się terapeutą, ponieważ ukończyli roczne studia podyplomowe z zakresu np. terapii behawioralnej dzieci z autyzmem. Jeszcze inni są po studiach magisterskich z zakresu terapii pedagogicznej i pracują z dziećmi z dysleksją. Dla jeszcze innych ukończenie weekendowego kursu z terapią w tytule jest wystarczające, by w ten sposób siebie nazywać. Są też terapeuci zajęciowi, pracujący np. z dziećmi i dorosłymi z niepełnosprawnościami.

Dlatego każdorazowo warto upewniać się, co ma na myśli osoba przedstawiająca się w ten sposób – bo nie musi być ani psychoterapeutą, ani nawet psychologiem.

Pedagog

Nie każdy pedagog jest nauczycielem. Można skończyć studia licencjackie lub magisterskie z zakresu pedagogiki i pracować w przedszkolu albo szkole, ale można zajmować się też logopedią, animacją społeczno-kulturalną ( np. w organizacji pozarządowej lub domu kultury) czy andragogiką (pedagogiką dorosłych, szkoleniami). 

Jeśli mamy skorzystać ze wsparcia pedagoga, to warto również dowiedzieć się, czy jest to osoba po studiach wyższych czy po tzw. przygotowaniu pedagogicznym. Przygotowanie pedagogiczne to roczny kurs, który umożliwia absolwentom innych kierunków (np. filologii albo budownictwa) podjąć pracę w oświacie (uczyć w szkole). Trudno więc porównywać wiedzę na temat dziecka i rodziny osoby po przygotowaniu pedagogicznym do absolwenta pięcioletnich studiów pedagogicznych. 

Konsultantka, doradca rodzicielski

Nie istnieją żadne wymogi stawiane przed takimi osobami. Każdy, nawet po studiach z inżynierii lądowej, może się w ten sposób tytułować.

Niestety, pokusa wykraczania poza swoje kompetencje, jest spora, zwłaszcza jeśli specjalista nie ma wokół siebie zespołu profesjonalistów, do których może zaprosić rodzinę na dalszą diagnozę czy terapię. 

Ja dosyć często proszę rodziców o konsultację lekarza pediatry, czasem psychiatry, doradczyni lub konsultantki laktacyjnej czy logopedy. Mam podstawową wiedzę na temat tych sfer (zdecydowanie największą w zakresie laktacji) i ciągle ją rozwijam, ale jestem psycholożką, a nie lekarką, położną czy logopedką i jeśli nie chodzi tylko o edukację, ale o konsultowanie indywidualnego przypadku, to dbam o poruszanie się w zakresie swoich kompetencji.

W jaki sposób można za darmo skorzystać z pomocy specjalistów?

Psychiatrzy pracują w gabinetach finansowanych przez NFZ. Wyszukiwarkę przychodni znajdziesz TUTAJ. 

Z bezpłatnej wizyty u psychologa można skorzystać w poradniach zdrowia psychicznego i poradniach psychologicznych refundowanych przez NFZ  (KLIK!). Jeśli sprawa dotyczy dziecka i rodziny, można szukać wsparcia w:

• powiatowych Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych (pracują tam też pedagodzy, logopedzi, rehabilitanci)
• Centrum Pomocy Rodzinie
• Ośrodkach Interwencji Kryzysowej.

Czasem darmowe konsultacje i terapia są też prowadzone przez organizacje pozarządowe (lokalne stowarzyszenia i fundacje), których działalność jest finansowana ze środków samorządu.

Skierowanie na refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia psychoterapię może wystawić lekarz psychiatra. Kolejki bywają długie, choć wszystko zależy od miejscowości / dzielnicy. Warto dzwonić i pytać. 

Jeżeli jesteś osobą, która wychowywała się w rodzinie z uzależnieniem – Twój rodzic, opiekun, rodzeństwo lub inna bliska osoba miała lub ma problem z uzależnieniem od alkoholu, narkotyków, leków, to jako osoba dorosła możesz za darmo skorzystać z psychoterapii w ośrodku terapii uzależnień i współuzależnień w swoim powiecie. Nawet, jeśli od dawna nie mieszkasz z uzależnioną osobą. 

Warto podkreślić, że w gabinetach finansowanych przez NFZ i ośrodkach terapii uzależnień pracują tak samo dobrze wykształceni specjaliści jak w gabinetach prywatnych. Bardzo często te osoby pracują w kilku miejscach, w tym we własnym gabinecie.

Jeśli nie masz możliwości uzyskania wsparcia w miejscu zamieszkania, możesz skorzystać z telefonów zaufania:

Itaka – antydepresyjny telefon zaufania: 22 484 88 01

Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego – telefon zaufania dla dorosłych: 116 123

Centrum Praw Kobiet – telefon zaufania: 600 070 717 (całodobowy)

Forum Przeciw Depresji – antydepresyjny telefon: 22 594 91 00

Centrum Wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego –  linia wsparcia (całodobowa i bezpłatna): 800 70 22 22