Połóg połogowi nierówny. Jedne z nas otrzymują więcej wsparcia ze strony partnera_ki, męża, mamy, teściowej, inne muszą radzić sobie same. Uwaga wszystkich jest w naszej kulturze skupiona na dziecku i właściwie często można odnieść wrażenie, że od młodych mam wymaga się natychmiastowej dyspozycyjności po porodzie. Jakby sama opieka nad maleńkim, skrajnie niesamodzielnym człowiekiem nie była już heroicznym wysiłkiem!

Czy tak jest wszędzie? Zapraszam Cię w podróż dookoła świata. Wspólnie przyjrzyjmy się, jak wygląda połóg i opieka nad noworodkiem we Włoszech, w Brazylii, w Chinach i w Turcji. Ruszajmy!

Włochy

Kto zetknął się z mieszkańcami Włoch, ten wie, że w ich narracji często występują dwie Italie. Albo jesteś z Północy, albo z Południa. Alessandra, o której połogu chcę Ci opowiedzieć, jest z Południa. 

Jak większość koleżanek i podobnie jak jej własna mama, Alessandra mieszka blisko swoich rodziców i teściów. 5 minut drogi to taki maksymalny dystans. Ma co prawda jedną znajomą, która mieszka na Północy, ale ponieważ za 2 miesiące ma termin porodu, już zjechała do rodziców. 

Przyjęcie w domu Alessandry

Idąc do szpitala na poród, Alessandra wzięła ze sobą specjalną koszulę nocną i szlafrok. W domu nigdy ich nie nosi. To taki zestaw okołoporodowy. Jej mama rodziła w tej samej koszuli, jej siostra pożyczyła ją na swój pobyt w szpitalu. Nie wie, czy w innych rodzinach też tak jest, ale jedno jest pewne: w szpitalu trzeba dobrze wyglądać, żeby nie było wstydu. Dlatego też w czasie cesarki miała idealny makijaż. Zabrała także przynoszące szczęście kamizelki dla noworodka. W międzyczasie drzwi jej domu zostały udekorowane, aby zawiadomić sąsiadów o narodzinach dziecka. Mama Alessandry wzięła do siebie jej starszą córkę. Teściowa zaś przygotowała powitalne przyjęcie dla malucha. Nie mogło zabraknąć tortu z chłopięcą dekoracją i błękitnych draży. Na przyjazd do domu Alessandra i jej syn byli pięknie ubrani.

Skoro wszyscy mieszkają blisko siebie, babcia noworodka codziennie przychodziła pomóc młodej mamie, która zajmowała się maluchem. Tatusiowie powoli zaczynają się angażować w opiekę nad dzieckiem, co jeszcze w poprzednim pokoleniu było nie do pomyślenia. Tata Alessandry nigdy w życiu nie zmienił pieluchy. Ostatnio urlop ojcowski został wydłużony do 7 dni. 

Początkowo malucha odwiedza tylko najbliższa rodzina. Z czasem krąg poszerza się do licznych ciotek i wujków, z których każdy przynosi noworodkowi obowiązkowy prezent. 

Nie ma wizyt patronażowych położnej, a o konsultantkach laktacyjnych raczej nikt nie mówi. Za to słychać porady starszego pokolenia, że kobiety karmiące piersią powinny pić dużo bulionów, bo podobno mleko tworzy się dzięki spożywanym płynom. No i lepiej unikać zbyt ostrych smaków…

Brazylia

W Brazylii kto może, rodzi w prywatnej klinice. I kto może – przez cesarskie cięcie, bo ubezpieczyciele niechętnie zwracają koszty porodu naturalnego. To drogi interes, ale za to można mieć przy sobie osobę towarzyszącą, która również otrzymuje szpitalne posiłki i może np. skorzystać ze szpitalnego prysznica. Po porodzie pomocą służą pielęgniarki, doradczynie laktacyjne i lekarz pediatra. 

W szpitalu drzwi sali dekoruje się imieniem dziecka, a odwiedzający otrzymują prezenciki. Na wyjście ze szpitala maluch jest elegancko ubrany i przykryty kocykiem pod kolor ubranka. Musi się dobrze prezentować na licznych zdjęciach.

Wizyty patronażowe nie są standardem, ale można je sobie załatwić w niektórych placówkach. Standardem są za to wizyty u pediatry. Mama z noworodkiem musi się udać do przychodni 3, 5, 15, a czasami również 30 dni po porodzie. 

Z personelem medycznym jest pewien problem – jego zalecenia są… dość zaskakujące. Lekarze często doradzają mamom wypłakiwanie dzieci w stylu Tracy Hogg (o tym, jak bardzo nie zgadzam się z tym podejściem, przeczytasz tutaj i tutaj) i zupełnie nie rozumieją, dlaczego młoda mama miałaby nie spać w nocy. Konsultantki laktacyjne natomiast każą karmić z minutnikiem w ręku. Ogólnie rzecz biorąc – cała opieka nad dzieckiem kręci się wokół zegarka. Prawdopodobnie jest to związane z faktem, że Brazylijki wracają do pracy 120 dni po porodzie i za wszelką cenę chcą, aby dziecko jak najszybciej było samodzielne. 

Jednocześnie młode mamy otrzymują po porodzie ogromne wsparcie ze strony bliskich. Ciocia, babcia czy teściowa wprowadza się do domu świeżo upieczonej mamy i pomaga we wszystkim: sprzątaniu, gotowaniu i opiece nad dzieckiem. Bardziej zamożne rodziny opłacają sobie nianie. 

Brazylijczycy chętnie sobie pomagają. W biedniejszych, wielopokoleniowych rodzinach, wszyscy mieszkają razem i maluchem zajmuje się cały klan. 

Istnieje natomiast presja wokół powrotu do formy. W szpitalu poleca się obwiązywanie brzucha specjalnymi pasami lub bandażami. Ma szybko wrócić „na swoje miejsce”. 

Chiny

„Przesiadywanie miesiąca”, po chińsku zuo yuezi dotyczy raczej matki niż noworodka, który leży szczelnie otulony obok niej. Jest elementem kobiecej inicjacji, nieodzownym przedłużeniem porodu. Choć jego niewątpliwym plusem jest społecznie wymuszony wypoczynek, wiele kobiet z tradycyjnych społeczności postrzega ten okres jako (konieczny do przejścia) ciężar. Dlaczego?

W czasie yuezi kobieta powinna przede wszystkim chronić się przed wszelkimi przejawami chłodu, a zatem: leżeć w łóżku w długich ubraniach, nie kąpać się (czy nawet w ogóle nie myć), nie jeść surowych i zimnych potraw. Lekkostrawna dieta (mająca zapewnić dobry start laktacji) opiera się głównie na jaglanej zupie. Wszystko serwowane jest przez teściową i służy, do pewnego stopnia, budowaniu tej (niezwykle ważnej w tradycyjnej chińskiej kulturze) relacji. [1]

Niehigienicznie, niezdrowo (przegrzanie, niedojedzenie, kompletna izolacja społeczna), niezgodnie z logiką? Obecnie do „przesiadywanie miesiąca” podchodzi się coraz mniej ortodoksyjnie. Internetowe zalecenia są przesiąknięte zachodnią wiedzą medyczną (co nie oznacza, że wszystkie mają medyczne uzasadnienie) i często podkreśla się w nich konieczność mycia zębów czy brania prysznica (byle nie zbyt długiego!). Coraz więcej mówi się też o łagodnych formach aktywności fizycznej.

Strach przed przewianiem jednak trzyma się mocno. Łatwo też trafić na rozmaite zalecenia dietetyczne: mniej tłuszczu, mniej soli, mniej jajek… Za to zupa na wieprzowych nóżkach będzie idealna na start laktacji – warto spróbować, chociaż większość Chinek i tak szybko zaczyna wierzyć w zbyt chude mleko i sięga po mieszankę mlekozastępczą (najlepiej importowaną, która – po skandalu wokół toksycznego mleka sprzedawanego w Chinach kontynentalnych – jest uznawane za bezpieczniejszą).   

Z jednej strony odchodzi się od tradycyjnych zasad rządzących połogiem, z drugiej – są one głęboko zakorzenione w zbiorowej świadomości. Można wciąż usłyszeć z ust skruszonej matki, że jej 3-letnie dziecko ma problemy z – dajmy na to – oczami, bo nie przesiedziała odpowiednio swojego yuezi. 

Źródło: http://www.ymhlove.com/

Kobiety z dużych miast są zachęcane do korzystania z centrów yuezi. Ma to być idealny sposób na połączenie tradycji (rehabilitacja przy zastosowaniu chińskiej medycyny, wypoczynek, dbanie o ciepło) z nowoczesnością (wsparcie medyczne dla matki i dziecka, kąpiele, klimatyzacja). Wszystko – opakowane w luksus. Miesięczny pobyt w centum yuezi to wydatek rzędu 50 tysięcy złotych. Swoim stylem dobrze wpisują się w konsumpcjonistyczne nastroje, ale też odzwierciedlają zmiany społeczne w obszarze rodziny (teściowe nie mają już przy sobie synowych, młodzi kupują własne mieszkania) i ról płciowych. Jednocześnie krytykuje się je za stawianie kobietom kolejnych wymagań poprzez reklamy w stylu „tylko z nami wrócisz do idealnego ciała!” [2]

Turcja

W tej części głos oddaję Ani, której mąż pochodzi z Turcji. Ania, w pełni świadoma tureckich zwyczajów połogowych, zdecydowała się… tam nie rodzić. Ciekawe, czy zrobiłabyś tak samo. 

Turecka opieka okołoporodowa jest świetna: prywatna sala i łazienka, przemiły, uczynny personel, poród w atmosferze intymności, z ogromnym poszanowaniem kobiety. 

Połóg trwa w kulturze tureckiej dokładnie 40 dni. Nie więcej, nie mniej. Wynika to, podobnie jak większość zaleceń w tym okresie, z zasad Koranu, które naturalnie przeniknęły turecką kulturę i nawet nieświadomie, stosują się do nich mniej lub w ogóle niewierzące Turczynki. 

Tureckie kobiety praktycznie od razu po porodzie witają połóg z niezłym przytupem. Nierzadkim widokiem jest wizyta fryzjera czy makijażystki na sali poporodowej, której zadaniem jest szybkie przygotowanie tureckiej mamy na przyjęcie gości. Pisząc „gości” nie mam na myśli tylko męża, który zazwyczaj nie towarzyszy żonie przy porodzie (robią to raczej bliskie rodzącej kobiety: mama, siostra, teściowa, szwagierka, przyjaciółka). Poród i połóg uznaje się w Turcji za sprawy kobiet, w które mężczyźni po prostu nie ingerują. Świeżo upieczona mama przebiera się w specjalny zestaw poporodowy – błyszczące koszule nocne, przesłodkie opaski, kokardki, kapciuszki. Wszędzie pomponiki, przepych, często w parze z ubiorem noworodka w podobnym stylu. Makijaż gotowy, fryzura okazała, uśmiech na twarzy. 

Towarzysząca przy porodzie kobieta bądź personel przystraja salę. Mile widziane są balony, kokardy, napisy „Witaj na świecie”, wcześniej przygotowane gadżety z nadrukiem imienia. No i wchodzą wcześniej wspomniani goście. Rodzice, teściowie, bracia, siostry, ciotki, wujkowie, babcie, dziadkowie i dzieci z rodziny. Wszyscy biorą noworodka na ręce, dotykają, całują, robią zdjęcia, zachwytom nie ma końca, w powietrzu dźwięczy głośne „Maşallah” wypowiadane wielokrotnie przez gości, aby uchronić mamę i dziecko przed „złym okiem” – nieszczęściem, które może dotknąć tych, którzy są w danym momencie obiektem zachwytów i komplementów. Nikt natomiast nie myśli umyciu rąk czy dezynfekcji…

W szpitalu kobieta nigdy nie zostaje sama. Do końca jej pobytu towarzyszy jej jedna osoba, zazwyczaj ta sama kobieta, która była obecna podczas porodu. Turcy wierzą, że podczas 40-dniowego połogu kobieta jest wyjątkowo narażona na działanie, najprościej mówiąc, złych mocy. To takie religijne wydanie ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Po 1 czy 2 dobach, jeśli wszystko jest w normie, mama i maluch wracają do domu, którego drzwi wejściowe ociekają błękitem bądź różem – z wiadomych względów. 

Podczas 40 dni połogu kobieta nie powinna opuszczać domu, ze względu na wcześniej wspomniane ryzyko nieszczęścia, mogącego ją spotkać w kontakcie z osobą, która w jakiś sposób przychylnie spojrzy na młodą mamę lub dziecko bez chroniącego „Maşallah” na ustach. Połóg w Turcji pełen jest paradoksów, z jednej strony tłumy gości, przez cały ten czas do domu przychodzą sąsiedzi, zjeżdża się dalsza rodzina czy znajomi. Jednocześnie mama i dziecko z domu nie wychodzą ze względu na ryzyko w tym wrażliwym dla nich czasie. 

Przez całe 40 dni kobiecie powinna towarzyszyć inna, najczęściej bardziej doświadczona kobieta (nie, mąż nie wystarczy) i pomagać jej przy dziecku czy edukować w kwestiach związanych z przeżywaniem połogu. Przez edukację mam na myśli pilnowanie, aby świeżo upieczona mama nie spożywała całej listy zabronionych podczas karmienia pokarmów i napojów. 

Dla Turków typowe jest też przegrzewanie noworodków i samej mamy, ciepłe koce, szczelnie zamknięte okna, czapeczki, kamizelki, noworodki śpiące pod kilkoma warstwami, o ryzyku śmierci łóżeczkowej (która w Turcji jest niestety dość częsta) nikt nie mówi. Unikanie zimnych napojów niezależnie do pory roku i wciskanie w kobietę po porodzie słodyczy „żeby mleko było słodsze” i oczywiście znane też u nas jedzenie za dwoje.  

O emocje kobiet w połogu raczej się nie dba, wszelkie stany obniżonego nastroju itp. przypisuje się owym złym mocom, które silnie w tym czasie działają na osłabioną porodem kobietę. Noce w połogu kobieta i dziecko spędza przy świetle. Turcy wierzą, że pod osłoną nocy i w ciemności demony działają skuteczniej. Ma to oczywiście swoje konsekwencje dla jakości snu mamy i dziecka. 

Kultura turecka zakłada też karmienie piersią. Musisz mieć naprawdę potężną wymówkę, żeby od razu złapać w Turcji za butelkę i nie spotkać się ze zdziwieniem, namawianiem i silną dezaprobatą. 

Czy jest w takim razie cokolwiek, co oczami obcokrajowca można ocenić pozytywnie? Oczywiście, Turcy są bardzo pomocni, życzliwi, niejednokrotnie byłam świadkiem wizyty sąsiadów, którzy świeżo upieczonej mamie przynieśli ciepły posiłek dla niej i rodziny. Takich dobrych gestów jest bardzo wiele. Pomoc w połogu od starszej od siebie, doświadczonej kobiety również może okazać się nieoceniona. Co kto lubi. 😉 Pamiętajmy, że obca kultura rządzi się swoimi prawami, podobnie jak nasza, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy i oceniać powinniśmy z przymrużeniem oka, jednocześnie szanując to, czego nie potrafimy czasem zrozumieć 🙂

Jeśli tematy połogowe są Ci bliskie, z pewnością zainteresuje Cię książka „Czwarty trymestr” – przewodnik po pierwszych 12 tygodniach z niemowlęciem. Kliknij, aby zamówić swój egzemplarz w zestawie z fantastycznymi pinami, które wpierają młode mamy (a może także z bliskościowym body lub wyjątkową poduszką do karmienia).

Chcesz wiedzieć, czego możesz się spodziewać w pierwszych dniach i tygodniach po porodzie oraz jak zadbać o siebie w czasie połogu? Sprawdź szkolenie „Przygotuj się na połóg”.