W Internecie i poradnikach rodzicielskich można znaleźć setki różnych tabel i norm dotyczących czasu snu dziecka. Większość, niestety, jest wyssana z brudnego palca. Czasem zastanawiam się, jak okropne dla wielu rodziców musi być rozczarowanie, że noworodek nie śpi po 20 godzin na dobę (większość nie śpi, serio).
Z drugiej strony nie jest też tak, że zupełnie nie istnieją rekomendacje dotyczące długości snu u dzieci. Mamy swoje tabelki, dokładnie tak, jak posługujemy się widełkami dotyczącymi rozwój umiejętności motorycznych, mowy itp. Tyle że normy, z których korzystają eksperci medycyny snu, są zwykle bardziej liberalne (a przez to uspokajające dla rodziców) niż anonimowe tabelki porozrzucane na portalach parentingowych, bez żadnych odnośników do źródeł danych.
Aktualne rekomendacje
W czerwcu 2016 roku Amerykańska Akademia Medycyny Snu opublikowała rekomendowaną długość snu dla dzieci i młodzieży. Nad powstawaniem dokumentu pracowało 13 ekspertów, którzy przez 10 miesięcy przeanalizowali 864 artykułów naukowych. Pod rekomendacjami podpisały się: Amerykańska Akademia Pediatrii, Towarzystwo Badań nad Snem oraz Amerykański Związek Technologów Snu, zrzeszający personel medyczny pracujący podczas badań snu.
Ile powinno spać dziecko?
4-12 miesięcy: 12-16 godzin na dobę (w tym drzemki)
1-2 lata: 11-14 godzin na dobę (w tym drzemki)
3-5 lat: 10-13 godzin na dobę (w tym drzemki)
6-12 lat: 9-12 godzin na dobę
13-18 lat: 8-10 godzin na dobę
Nie stworzono zaleceń dla dzieci młodszych niż czteromiesięczne ze względu na szeroki zakres normy w zakresie czasu trwania snu i niewystarczającą liczbę danych naukowych dot. skutków zdrowotnych [1].
Być może Twoją uwagę przykuło kilka ciekawych faktów.
Po pierwsze, naukowcy nie mieli podstaw do rozdzielania snu dziennego od nocnego. Dali w ten sposób jasno do zrozumienia – nie mamy mocnych dowodów na twierdzenie, ile drzemek w ciągu dnia, jakiej długości i do kiedy powinno mieć dziecko (więcej o drzemkach poczytasz tutaj).
Po drugie, szeroki zakres normy oraz brak odpowiednich danych naukowych związanych z ewentualnymi konsekwencjami zdrowotnymi nie pozwala na stworzenie zaleceń dla niemowląt młodszych niż czteromiesięczne.
W pierwszych trzech miesiącach życia dzieci śpią bardzo różnie, większość nich w zakresie szerokiej normy rozwojowej. W tym czasie niemowlaki są bardzo zmienne i trudno złapać u nich jakiś rytm. Są karmione na żądanie, więc cała opieka odbywa się „na żądanie”. Może być tak, że dziecko w poniedziałek śpi świetnie, we wtorek w ogóle nie chce usnąć, w środę ma trzy drzemki, w czwartek ma pięć, a w sobotę ma dwie, bo przyszli goście i chciało się nimi nacieszyć. Nie ma więc potrzeby koncentrować się na liczbie przespanych godzin.
To, co jest istotniejsze w pierwszych trzech miesiącach życia dziecka to zwrócenie uwagi na skuteczność karmienia i tempo przyrostu masy ciała. W tym wieku zdecydowana większość problemów z zasypianiem czy długością snu wynika z problemów z karmieniem, w tym problemów laktacyjnych (nieprawidłowa technika karmienia, nieprawidłowości w budowie jamy ustnej dziecka jak skrócone wędzidełko języka, problemy ze ssaniem, infekcja). Rozwiązanie pierwotnego problemu pozytywnie wpłynie na wzorzec snu maluszka.
Pamiętam konsultacje z rodzicami, którzy zgłosili się do mnie w związku z trudnościami niemowlaka ze snem, mówiąc „Pani Magdo, nam się wydaje, że nasze dziecko tak kiepsko przybiera dlatego, że ono kiepsko śpi. Bo on jest niewyspany, nie za bardzo ma siłę jeść i nie ma apetytu”. To tak nie działa. Problemy ze snem nie wpływają negatywnie na apetyt dziecka. Wręcz odwrotnie – człowiek, który jest głodny, nie będzie mógł zasnąć, bo napęd do zaspokojenia potrzeby pożywienia będzie silniejszy (oczywiście, nieco inaczej wygląda to w trakcie infekcji, nasilonej żółtaczki lub przy znacznym niedożywieniu, kiedy niemowlaki zgłaszają się do karmienia rzadziej niż powinny).
Jeżeli dziecko słabo przybiera na masie to prawdopodobnie jest coś, co negatywnie wpływa na karmienie i sen – i maluch potrzebuje porządnej diagnozy (pediatry, doradczyni lub konsultantki laktacyjnej, logopedy, fizjoterapeuty, innych specjalistów), a nie nauki samodzielnego zasypiania. Więcej na temat niemowląt karmionych piersią, które nie przybierają tak, jak powinny, przeczytasz TUTAJ.
Istotne jest również to, że optymalny czas snu dla dzieci wieku 4-12 m.ż. jest dość szeroki. Zalecenia opracowane na podstawie badań są znacznie niższe niż „normy” podawane przez “trenerów snu”, według których niemowlęta między 4 a 12 m.ż. powinny spać 14-15 godzin na dobę (a w rekomendacjach mamy informacje o zakresie 12-16 godzin). Pytanie brzmi, co jest źródłem upierania się przy nierealistycznych / przestarzałych danych?
W jaki sposób liczyć czas snu dziecka?
Po pierwsze, w medycynie snu nigdy nie wyciąga się wniosków z jednej gorszej nocy. Najlepiej prowadzić obserwacje przez minimum dwa tygodnie. Po drugie, każdy człowiek wybudza się w nocy, dzieci też, i czas trwania wybudzeń nie musi być kłopotem i nie musi być odliczany z czasu snu, jeśli trwają stosunkowo krótko (typu “nakarmić, odbić, przewinąć i śpi”). Po trzecie, każda drzemka się liczy, ponieważ każda zmniejsza presję snu i ładuje akumulatory dziecka (a jeśli drzemka jest bardzo długa i / lub późna, kradnie nieco czas snu z nocy). Warto więc siadając do notatek, uwzględniać przy zapisie turbodrzemki przy karmieniu (które nie muszą być niczym złym – KLIK), w trakcie jazdy samochodem itp.
I co dalej?
Jeśli dziecko śpi krócej, niż mówią rekomendacje (choć ma czas na sen i adekwatnie przygotowane miejsce), ale mimo to prawidłowo się rozwija i dobrze funkcjonuje w ciągu dnia, to nie spełnia kryterium zaburzeń snu. Osoby posiadające niskie zapotrzebowanie na sen (które to jest uwarunkowane genetycznie) nazywa się “krótkospaczami” (short sleepers). W życiu dorosłym, przesypiając do 6 godzin na dobę, nie skarżą się oni na senność, złe samopoczucie czy jakiekolwiek inne problemy związane ze snem czy funkcjonowaniem w ciągu dnia (zazdroszczę).
W przypadku, kiedy sen dziecka jest zbyt krótki i negatywnie wpływa to na jego funkcjonowanie, rozwój i zdrowie, rodzina potrzebuje przede wszystkim konsultacji pediatry i innych specjalistów, w zależności od podejrzewanego podłoża somatycznego zaburzeń snu. Chorób, niedoborów i zaburzeń rozwojowych negatywnie wpływających na sen jest ponad 20!
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o problemach zdrowotnych wpływających na sen dziecka zobacz moje szkolenie online „Problemy zdrowotne a sen dziecka”.
Część problemów ze snem będzie wynikało z nieprawidłowo przygotowanego środowiska snu (poczytaj TUTAJ) czy innych trudności w rodzinie, w tym emocjonalnych. Diagnozę psychologiczną warto powierzyć psychologowi po pięcioletnich studiach magisterskich, z uwagi na to, że sen jest jedynie wycinkiem funkcjonowania psychofizycznego dziecka – kursy online nie dają wystarczającej wiedzy i umiejętności diagnostycznych do określenia przyczyn trudności, tak medycznych, jak i wymagających pracy z rodziną.
Zapraszam Cię na mój bezpłatny webinar pt. „Jak się wysypiać z niemowlakiem?”. Więcej na jego temat przeczytasz TUTAJ
Przeczytaj także:
Psycholożka, terapeutka poznawczo-behawioralna bezsenności (CBT-I), pedagożka, promotorka karmienia piersią i doula. Mówczyni i trenerka, prelegentka TEDx. Wspiera dorosłych doświadczających problemów ze snem oraz rodziców dzieci od urodzenia do 3 roku życia podczas szkoleń, kursów, warsztatów i indywidualnych konsultacji, także online. Pracuje, łącząc CBT z duchem Rodzicielstwa Bliskości.
Twórca Roku 2019.
Więcej o mnie: https://www.wymagajace.pl/o-mnie/
A co to jest za 20 zaburzeń? Bedzie na ten temat jakis artykul?
Na ten temat nagrałam webinar: https://szkolenia.wymagajace.pl/problemy
Warto dodać, że jeżeli noworodek będzie miał, z jakiś powodów, znaczny niedobór pokarmu to po fazie płaczu będzie spał dużo i mocno tak, że ciężko będzie go dobudzić. I to jest bardzo groźnie dla niego.
Mam 3 dzieci w tym jedno hnb , w dodatku krótko-spacza i dwóch mów needow ( chyba w nagrodę za to najstarsze 😂), średni śpi 16 godzin na dobę ( czasami więcej) ma 3 lata , najmłodsze jeszcze trudno powiedzieć bp ma 3 miesiące 😂 ale w nocy budzi się tylko 2 razy i to już luksus bo jego 8 letnią siostra też budzi się 2-3 razy w nocy.
A czym może byc spowodowane ciężkie usypianie i turbodrzemki u 3 miesięcznego dzieciaczka? Córka po uśpieniu budzi się po 10-15 min i po niedługim czasie znowu ziewa i jest zmęczona..i tak w kółko… Co innego jakby jej to wystarczalo, ale nie wygląda na to… Tak jakby coś jej nie pozwalalo spać. Właściwie od samego początku mamy problemy z drzemkami na dniu. Czy to się jeszcze unormuje??
https://www.wymagajace.pl/tag/drzemki/page/2/
Witam! A co w przypadku dziecka, które śpi dłużej? Moja pierwsza córka (teraz 8 lat) spała bardzo dużo. Od 7 tygodnia życia przesypiała noce. O 19 była kąpiel o 20 spała. Ja kładąc się ok 23/24 zmieniałam jej pieluchę, przystawiałam do piersi i spała do 6 rano. W dzień miała kilka drzemek. Bardzo długo tak funkcjonowała. Do dziś potrzebuje dużo snu.
Teraz mam 3,5 miesięczną córkę i też śpi już całą noc. Też ją w nocy karmię, nie dlatego, że się domaga tylko dlatego, że ja myślę, że trzeba, bo to maleństwo przecież 🙂 Budzi się przed 6. Jest aktywna 1-1,5h i zasypia. Drzemki w ciągu dnia ma różne. Jedna zwykle długa 3-4h. Jeśli to wszystko zliczyć to na pewno więcej niż 16h przesypia. Czy to powinno mnie niepokoić? Dodam, że jest karmiona piersią i zgodnie z rekomendacjami nic innego jeszcze nie je i nie pije. Będę wdzięczna za odpowiedź. Pozdrawiam!
To pytanie do pediatry 🙂
Moja córka od urodzenia jest „krótkospaczem” – w ciągu pierwszego roku życia spała maksimum 8h na dobę (włącznie z drzemkami, a właściwie turbodrzemkami), z budzeniem się co 40 minut na pierś. Odkąd zaczęła chodzić ten czas wydłużył się do 10,5h na dobę i tak jest do teraz, a ma już prawie 3 lata.
Moja 9 miesięczna córka w nocy śpi ok 11-12 godzin (budzi się średnio 3-4 razy, ale dość szybko zasypia, natomiast w dzień śpi jakieś 40-80 miinut czy to nornalne?
Dziękuję za ten tekst!!!!
Uspokoił mnie, ponieważ moje obecnie 9 miesięczne Słoneczko, jak się okazało po przeczytaniu tego artykułu, jest krótkospaczem.
Mieścimy się raczej w dolnych granicach, ale żadnych oznak złego rozwoju nie ma (fizjoterapeuta stwierdził, że jest modelowa i mogłaby być idealnym przykładem do filmów jak powinno siedzieć, wstawać, chwytać itd. niemowlę. Pediatria podobnie jesli chodzi o masę ciała).
Stare wytyczne i „ciocie/wujkowie” dobra rada sieją niepotrzebną panikę, która robi mętlik w głowie młodym rodzicom
Mam pytanie o późne usypianie – moja córka aktualnie 15 miesięcy i muszą być dwie drzemki. Od mojego powrotu do pracy bywają nawet trzy – po przywiezieniu rano do babci córka dosypia, potem około 13 drzemka 1,5h i po powrocie do domu ok. 17-18 kolejna – 40 minut, z której nijak nie udaje się zrezygnować. Jeśli przeciągnę, pójdzie spać o 21 ale obudzi się o 22 gotowa do zabawy. Jeśli do drzemki dojdzie – idziemy spać 24-1 w nocy. Jesteśmy tym bardzo zmęczeni ….
Mam do Pani pytanie, moja córka 2lata 3miesiace bardzo niechętnie kładzie się w ciągu dnia na drzemkę (usypianie trwa długo, czasami nawet 2godz leżymy w łóżku) jeśli się uda że śpi w ciągu dnia to wieczorem bawiła by się do późnej nocy i pomimo prób wyciszenia musimy układać puzzle, przeglądać bajki itd aż się zmeczy. Trwa to wszystko do około 21.30-22. Jeśli nie ma drzemki to okolo 21 już śpi z tym że zaczyna już marudzić wieczorem. Rano niestety musimy ja budzić bo chodzi do żłobka. I tu jest problem bo jak późno idzie spać to rano trudno jej wstać. Bardzo się martwię bo córka śpi po 10-11godzin na dobę i nie wiem czy to nie za mało dla jej prawidłowego rozwoju. Proszę o odpowiedź
My z mężem jestesmy krotkospaczami, ja śpię 6 godzin a mąż 5, budzimy się po takim czasie bez budzika, jak trzeba to możemy wstać wcześniej. Do tego jesteśmy furiatami i nerwusami. Dlatego wszyscy zachodzą w głowę jak udało nam się wyprodukować dwóch super spokojnych i długo śpiących chłopaków 😉 starszy 3 lata śpi od 17.30 do 6 a młodszy 3 miesiące śpi od 15.30 do 6, w tym czasie dwa raze je nie budząc się i nawet nie wychodząc z łóżeczka, plus zalicza trzy drzemki w ciągu dnia. Gdy nie śpią oboje od urodzenia zajmują się sobą, zabawkami itp. Oboje maja alergie pokarmowe, i gdy zjadali to czego nie powinni to spania nie było, spokoju i samozajmowania się sobą również. U młodszego na razie wiemy tylko o szkodliwości mleka, jest na neocate i jest ok. Dlatego jak ktoś mi mówi że dziecko marudzi, że nie może spać, że się budzi milion razy w nocy ale nic mu nie jest to śmiać mi się chce, jeśli dziecko jest spiące ale spać nie moze to coś mu jednak jest, bo inaczej by spało.